Narząd wzroku jest szczególnie wrażliwy na działanie wolnych rodników, powstających m.in. w wyniku działania promieniowania UV.
Karotenoidy
Dotyczy to w szczególności plamki żółtej siatkówki oraz soczewki. Zmiany degeneracyjne, powstające w wyniku działania wolnych rodników, są nieodwracalne i nieuleczalne. Długotrwałe działanie wolnych rodników na przezroczyste struktury oka (np. na soczewkę) manifestuje się powolną utratą ich przejrzystości (zaćma). Stwierdzono, że siatkówka i soczewka zawierają dużą ilość luteiny i zeaksantyny, które pełnią rolę silnych antyoksydantów, a jednocześnie filtrów promieniowania UV. Strategia suplementowania diety składnikami pokarmowymi o właściwościach antyoksydacyjnych odnosi się w okulistyce przede wszystkim do zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem – AMD (age-related macular degeneration), a także zaćmy. Coraz częściej w tym kontekście wymienia się również suche oko, retinopatię cukrzycową, a nawet zwyrodnienia rogówki i soczewki.
W dużych, wieloośrodkowych badaniach CAREDS i AREDS-2 stwierdzono ochronne działanie antyoksydantów i karotenoidów (luteiny, zeaksantyny, witaminy C, witaminy E, cynku) na plamkę żółtą. Wykazano, że najważniejszym czynnikiem, sprzyjającymi gęstości pigmentu w plamce żółtej, jest dieta zawierająca luteinę. We wszystkich przypadkach badań eksperymentalnych wykazano silny związek dawki luteiny ze stanem barwników plamkowych, szczególnie przy porównaniu grup, stosujących wysokie (co najmniej 12 mg luteiny) i niskie dawki luteiny.
Optymalne dawki luteiny
Na rynku dostępne są liczne zestawy antyoksydantów (luteiny, witamin i składników mineralnych), które odżywiają oko i chronią je przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi. Jednakże wiele z tych preparatów zawiera dość niskie dawki luteiny i składników odżywczych. Zatem istotne jest, by wybierać formuły możliwie zbliżone do preparatów o skuteczności udokumentowanej w badaniach typu AREDS-2.
Bioflawonoidy z owoców
Bioflawonoidy pełnią rolę roślinnych barwników o właściwościach przeciwutleniających. Zawierają je przede wszystkim liczne zioła wykorzystywane w celach leczniczych, kwiaty, owoce (np. czarne jagody, winogrona, owoce cytrusowe) i warzywa (pomidory, papryka, brokuły, soja), a także herbata (głównie zielona), czerwone wino i wreszcie gorzka czekolada – stanowią istotny składnik kakao.
Korzystne działanie tych związków na wzrok jest wielokierunkowe:
- hamowanie wytwarzania wolnych rodników (oksydantów),
- ochrona komórek przed zmianami degeneracyjnymi (apoptozą),
- ograniczanie reakcji zapalnych i miażdżycowych,
- uszczelnianie naczyń krwionośnych,
- poprawa krążenia w gałce ocznej.
W kontekście wzroku szczególnie polecane są wyciągi z owoców borówki czarnej standaryzowane na zawartość aktywnych bioflawonoidów. Gwarantują one odpowiednią dawkę substancji aktywnie wspierających prawidłowe widzenie.