Ciśnienie krwi nazywane też ciśnieniem tętniczym to parametr określający nacisk, który krew wywiera na ścianki tętnic – naczyń, którymi jest pompowana z serca do wszystkich organów ciała. Jest ono bardzo ważne w ocenie ogólnego stanu zdrowia człowieka. Zbyt niskie (np. w wyniku krwotoku) może prowadzić do niedokrwienia narządów i wstrząsu stanowiącego bezpośrednie zagrożenie życia. Z kolei chroniczne wysokie ciśnienie może zwiększać ryzyko występowania chorób serca i układu krążenia, rozwoju miażdżycy, schorzeń nerek i oczu, a nawet udaru mózgu. Z tego powodu, bardzo ważne jest regularne badanie ciśnienia krwi, aby w razie potrzeby je unormować i zapobiec komplikacjom zdrowotnym.
Jak mierzyć ciśnienie krwi?
Ciśnienie krwi mierzy się za pomocą ciśnieniomierza. Nadmuchiwany mankiet powinien być umieszczony na lewym ramieniu lub lewym nadgarstku i założony bezpośrednio na gołe ciało (nigdy na ubranie). Ręka, na której dokonujemy pomiaru, musi być stabilnie podparta, tak by mankiet znajdował się na wysokości serca.
By pomiar był prawidłowy, należy wstrzymać się od picia kawy, palenia papierosów i picia alkoholu co najmniej na pół godziny przed badaniem. Robiąc badanie najlepiej przebywać w pozycji siedzącej lub leżącej. Podczas mierzenia nie powinno się rozmawiać ani wykonywać żadnych dodatkowych czynności, tylko wówczas wyniki będą miarodajne.
Warto dokonywać pomiarów zawsze o tej samej porze i notować je. Systematyczność pozwala określić, czy faktycznie chorujemy na nadciśnienie. Nie należy sugerować się jednorazowymi pomiarami. Jeśli zazwyczaj ciśnienie jest poprawne, a jednorazowo przytrafi nam się wyższy wynik, nie panikujmy. Warto spokojnie odczekać pięć minut i powtórzyć badanie. Często bywa tak, że drugi pomiar mieści się w normie.
Jakie powinno być prawidłowe ciśnienie krwi?
Normalne ciśnienie krwi wynosi 120/80 lub mniej; wartość powyżej 120/80 jest uznawana za podwyższoną, a powyżej 140/90 oznacza nadciśnienie. Wyższa z liczb określa zawsze skurczowe ciśnienie tętnicze krwi, czyli pojawiające się w wyniku uderzenia serca. Niższa z liczb określa rozkurczowe ciśnienie krwi, czyli ciśnienie krwi występujące w tętnicach w momencie relaksacji serca. Zatem skurczowe ciśnienie, jest maksymalnym, na jakie są narażone tętnice. Stąd jest ono szczególnie istotne dla osób po 50.
Co wpływa na ciśnienie krwi?
Czynników wpływających na podwyższone ciśnienie krwi może być bardzo wiele, do najpowszechniejszych należą między innymi: za duża ilość soli w diecie, brak aktywności fizycznej, długotrwały stres, zaburzenia hormonalne, choroby serca lub nerek, spożywanie wysokoprzetworzonego jedzenia (np. fastfoodów).
Skutki nadciśnienia tętniczego
Nadciśnienie tętnicze jest dolegliwością, która rozwija się powoli, a jej objawy takie jak ucisk w głowie, zaburzenia snu, wzmożona nerwowość czy zawroty głowy często interpretowane są jako przemęczenie. Z tego powodu schorzenie jest często bagatelizowane przez osoby, które na nie cierpią. Niestety nieleczone może prowadzić do wielu komplikacji i powikłań. Podwyższenie ciśnienia skurczowego i/lub rozkurczowego krwi zwiększa ryzyko rozwoju chorób:
- serca – przerost mięśnia sercowego, zwiększone ryzyko miażdżycy, niewydolność serca, a nawet zawał mięśnia sercowego,
- mózgu – wzrost ryzyka udaru mózgu, przyspieszenie rozwoju demencji,
- układu krążenia – zmniejszenie elastyczności naczyń krwionośnych,
- nerek – uszkodzenie kłębuszków nerkowych służących do filtrowania krwi, mogące prowadzić do niewydolności nerek,
- oczu – zwężenie i uszkadzanie naczyń w siatkówce i pogorszenie wzroku.
Niedociśnienie – czym jest i czy może być groźne dla zdrowia?
Doskwierać nam może nie tylko zbyt wysokie ciśnienie, lecz także zbyt niskie. Kobiety przeciętnie mają nieco niższe ciśnienie od mężczyzn. Niedociśnienie u nich rozpoznawane jest, gdy wynosi ok. 90/60 mmHg lub mniej (u mężczyzny – gdy wynosi 100/70 mmHg lub mniej).
Przypadłość ta najczęściej dotyczy przede wszystkim ciśnienia rozkurczowego, gdy spada ono poniżej 100 mmHg (wartość ta zależy jednak od różnych czynników, m.in. wieku). Niskie ciśnienie samo w sobie nie jest niebezpieczne, a nawet zmniejsza ryzyko wystąpienia udaru czy zawału serca. Może jednak prowadzić do przykrych i utrudniających funkcjonowanie objawów, a także być oznaką poważniejszych schorzeń. W niektórych przypadkach, na przykład ciężarnych kobiet, niskie ciśnienie prowadzące do omdleń może być niebezpieczne (niekontrolowany upadek wskutek zasłabnięcia może zagrażać ciąży). Hipotonia, czyli niedociśnienie, może się objawiać m.in.: osłabieniem, wrażeniem ciągłego zmęczenia, zimnymi stopami i dłońmi, kłopotami z koncentracją, zawrotami i bólami głowy, nadwrażliwością na zmiany pogody, spowolnionymi reakcjami oraz sennością. Do mniej typowych objawów niedociśnienia zaliczyć możemy m.in. szumy w uszach, kołatania serca, nocne poty, omdlenia.
Co może być przyczyną niedociśnienia?
Zbyt niskie ciśnienie często występuje u młodych, dorastających osób, zwłaszcza wysokich. Jest również charakterystyczne dla sportowców. Hipotonia może być też uwarunkowana genetycznie albo pojawiać się tymczasowo, w sytuacjach stresowych. Wśród chorobowych przyczyn jej występowania znajdziemy m.in. zaburzenia układu krążenia i choroby serca, schorzenia o podłożu hormonalnym, choroby nerek, infekcje, zaburzenia na tle neurologicznym, a nawet przyjmowanie niektórych leków. Dlatego objawów niedociśnienia nie należy nigdy lekceważyć, warto za to potraktować je jako wskazówkę, aby wykonać badania lekarskie.
Jak leczyć zbyt niskie ciśnienie?
Jeśli hipotonia jest wynikiem innego schorzenia, to właśnie choroba podstawowa powinna zostać poddana leczeniu. Jeśli jednak niskie ciśnienie występuje samoistnie, możemy sobie pomóc farmakologicznie. Odpowiednie leki zaleci nam lekarz, ale zazwyczaj dopiero wtedy, gdy nie pomogą domowe sposoby.
Jak możemy spróbować samodzielnie poradzić sobie z niskim ciśnieniem? W razie jego nagłego spadku pomoże nam położenie się z nogami uniesionymi wyżej niż górna połowa ciała, możemy też usiąść z głową między kolanami oraz napić się kawy, herbaty, napoju energetyzującego lub innego zawierającego kofeinę (np. coli). Na dłuższą metę z niedociśnieniem możemy walczyć, zmieniając swój styl życia na zdrowszy. Pomoże nam więcej wypoczynku (również aktywnego), a mniej stresu, a także zdrowa dieta bogata w potrzebne nam witaminy i składniki mineralne oraz odpowiednie nawadnianie organizmu.
