Nadmiar i niedobór wapnia, jego źródła w diecie i znaczenie dla organizmu

Czym jest wapń? Wapń jest jednym z najważniejszych składników mineralnych potrzebnych do prawidłowego funkcjonowania całego organizmu. Postrzegany jest przede wszystkim jako podstawowy budulec kości i zębów. Tymczasem wapń odgrywa ważną rolę w wielu procesach zachodzących w organizmie. Ponieważ jego niedobór może prowadzić do poważnych komplikacji. Bardzo ważne jest, aby chcąc utrzymać prawidłowy poziom wapnia regularnie dostarczać jego odpowiednie ilości z pokarmem. Warto jednak pamiętać, że nadmiar wapnia w organizmie (hipokalcemia) może mieć także niekorzystny wpływ na nasz organizm, zaleca się aby utrzymanie właściwego poziomu wapnia odpowiadającego potrzebom naszego organizmu.

W organizmie człowieka znajduje się ok. 1,3 kg wapnia, co stanowi 1,5% masy ciała. Aż 99% tego pierwiastka jest zlokalizowane w kościach i zębach. Wchłanianie wapnia zachodzi w jelicie cienkim, przy czym stopień biodostępności uwarunkowany jest wieloma czynnikami. Dla prawidłowego funkcjonowania gospodarki wapniowej (wchłanianie określonych ilości i wydalanie nadmiaru) istotne znaczenie mają hormony:

• kalcytonina (produkowana przez gruczoł tarczowy) – obniża stężenie wapnia w surowicy,
• parathormon (produkowana przez przytarczyce) – podnosi stężenie wapnia we krwi.

Korzystnie na przyswajalność wapnia w jelicie cienkim wpływa witamina D, ale jednocześnie niezbędny jest magnez (jego stosunek względem wapnia powinien jednak wynosić 1:2) i bor, za sprawą których przyjmuje ona postać czynną. Absorbcję pierwiastka zmniejszają natomiast kwas fitynowy, kwas szczawiowy i błonnik. Samoistny spadek przyswajalności następuje po 60. roku życia, dlatego też w tym wieku zalecane jest większe spożycia wapnia – szczególnie w przypadku kobiet w związku z menopauzą i obniżeniem poziomu estrogenów.

Wapń ma bardzo duże znaczenie dla organizmu. Powszechnie znany jest jako budulec kości i zębów, jednak w równym stopniu jest składową naczyń krwionośnych. Ponadto kontroluje proces krzepnięcia krwi i bierze udział w regulacji hormonalnej. Pierwiastek ten jest niezbędny dla zachowania homeostazy, czyli równowagi wewnętrznej organizmu. Zapewnia odpowiednią przepuszczalność błon komórkowych, dzięki czemu możliwe jest zaopatrzenie komórek organizmu we wszystkie niezbędne substancje odżywcze. Na równi z magnezem utrzymuje prawidłową akcję serca, reguluje kurczliwość mięśni i przewodnictwo bodźców nerwowych.

W przypadku niedoboru wapnia (niedostatecznej ilości dostarczanej do organizmu) potrzebna jego ilość jest pobierana z kości, co prowadzi do utraty ich gęstości. W rezultacie stają się one porowate i kruche, czego konsekwencją może być zanik tkanki kostnej prowadzący do osteoporozy (wzrost podatności na złamania).

Jednak brak wapnia może objawiać się też na wiele innych sposobów, co wynika z funkcji jakie pełni w organizmie. Często dochodzi do zaburzenia krzepliwości krwi, o czym mogą świadczyć występujące na ciele sińce lub pojawiające się krwotoki. Pojawia się nadmierne zmęczenie, bezsenność, problemy z pamięcią, zawroty głowy i bolesność stawów. Występują zaburzenia rytmu serca, bolesne skurcze mięśni i drętwienie kończyn. W skrajnych przypadkach może dojść do napadu tężyczkowego, czyli tak silnego skurczu mięśni, że świadome ich rozluźnienie jest wręcz niemożliwe. Przy niedoborach wapnia wzrasta również ryzyko wystąpienia alergii i napadów astmy.

Suplementacja wapnia może być stosowana w przypadkach, gdy dieta nie dostarcza wystarczającej ilości tego pierwiastka lub gdy istnieje medyczna potrzeba zwiększenia spożycia wapnia. Przed rozpoczęciem suplementacji zawsze warto skonsultować się z lekarzem lub dietetykiem, ponieważ nadmiar wapnia może prowadzić do niepożądanych skutków ubocznych.

Oto kilka faktów dotyczących suplementów diety:

1. Dawkowanie: Zalecane dzienne spożycie wapnia dla dorosłych wynosi zwykle od 1000 do 1200 mg. Jednak dawka może się różnić w zależności od indywidualnych potrzeb i stanu zdrowia. Lekarz lub dietetyk będą w stanie określić odpowiednią dawkę wapnia dla Ciebie.

2. Różne formy suplementów: Wapń jest dostępny w różnych formach suplementów, takich jak sole wapniowe (np. węglan wapnia, cytrynian wapnia) oraz chelaty (np. cytrynian wapnia, mleczan wapnia). Różne formy mają różne stopnie przyswajalności i mogą być lepiej tolerowane przez niektóre osoby. Lekarz lub farmaceuta mogą pomóc Ci wybrać odpowiednią formę suplementu.

3. Interakcje z innymi substancjami: Warto zauważyć, że wapń może oddziaływać z niektórymi lekami, takimi jak leki przeciwpadaczkowe, leki przeciwnowotworowe i niektóre antybiotyki. Przed rozpoczęciem suplementacji wapnia należy poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach w celu uniknięcia interakcji.

4. Skutki uboczne: Nadmiar wapnia z suplementów może powodować niepożądane skutki uboczne, takie jak ból brzucha, zaparcia, biegunka, nudności, a także zwiększone ryzyko powstawania kamieni nerkowych. Dlatego ważne jest przestrzeganie zaleconej dawki i monitorowanie reakcji organizmu.

5. Suplementacja a dieta: Suplementacja wapnia nie powinna zastępować zdrowej diety bogatej w naturalne źródła wapnia. Powinna być raczej traktowana jako uzupełnienie diety w przypadku niedoboru wapnia.

Podsumowując, suplementacja wapnia może być stosowana, ale zawsze warto skonsultować się z lekarzem lub dietetykiem w celu ustalenia odpowiedniej dawki i monitorowania ewentualnych skutków ubocznych. Przestrzeganie zrównoważonej diety bogatej w naturalne źródła wapnia jest zalecane jako najważniejszy sposób obrony przed jego niedoborami.