Nowe wytyczne suplementacji witaminą D

Witamina D3, nazywana również kalcytriolem, pełni wiele istotnych funkcji w organizmie człowieka. Jedną z najważniejszych z nich jest regulacja poziomu wapnia i fosforu w organizmie, co ma wpływ na wzrost i rozwój kości oraz zębów. Witamina D3 pomaga wchłaniać wapń z pokarmów, a także reguluje jego wydalanie z organizmu. Brak tej witaminy może prowadzić do zaburzeń w układzie kostnym, takich jak osteoporoza czy krzywica.
Niedobór witaminy ta jest coraz powszechniejszy, szczególnie w krajach o umiarkowanym klimacie, gdzie intensywność promieniowania słonecznego jest niska. Witamina D3 jest syntetyzowana w skórze pod wpływem promieniowania UVB, a następnie przekształcana w wątrobie i nerkach do aktywnej formy – kalcytriolu. Odpowiednia ilość słońca lub suplementacja witaminy są zalecane, aby zapewnić właściwy poziom tej witaminy we krwi.
Witamina ta wpływa również na układ immunologiczny i ma działanie przeciwzapalne. Badania wykazały, że osoby z niedoborem witaminy D3 są bardziej podatne na infekcje, choroby autoimmunologiczne i nowotwory. Witamina ta może kontrolować procesy zapalne i wpływać na aktywność komórek odpornościowych, takich jak limfocyty T i B, co ma znaczenie w zwalczaniu chorób zakaźnych.

Co ważne, dawki te są obecnie zalecane nie tylko w okresie zimy, ale przez cały rok. Jest to efekt badań obejmujących m. in. pomiar poziomu zawartości witaminy D w organizmie oraz monitorowanie skutków jej niedoboru.

Badania poziomu witaminy wypadły dla nas wyjątkowo niekorzystnie. Aż 90 procent Polaków ma niedobór witaminy D, z czego największe braki odnotowano u nastolatków oraz u osób aktywnych zawodowo.

Jak przyznaje dr n. med. Paweł Płudowski z Zakładu Biochemii, Radioimmunologii i Medycyny Doświadczalnej Instytutu „Pomnik Zdrowia Dziecka” w Warszawie - wstępne wyniki pierwszej edycji badania pilotażowego statusu zaopatrzenia Polaków w witaminę D, w którym przebadano około 3 tys. osób dorosłych, wskazały, że mniej niż 10 proc. ma jej optymalny poziom. Stąd wytyczne suplementacji i leczenia opracowane przez lekarzy i ekspertów w 2013 r. zalecają stosowanie witaminy D w dawce do 2000 j.m. dla dorosłych, a do 4000 j.m. u osób otyłych, rekomenduje się dostosować dawkę w zależności od masy ciała. To działania profilaktyczne, gdy zaleca się suplementację. W przypadku niedoboru konieczne jest w ramach profilaktyki i leczenia podawanie je w dawkach 7000-10 000 j.m.

Istnieją trzy podstawowe przyczyny tak niskiego poziomu witaminy D. Przede wszystkim nasz tryb życia. Coraz więcej czasu spędzamy w pomieszczeniach zamkniętych i mamy coraz mniej bezpośredniego kontaktu ze słońcem, co powoduje mocno ograniczoną syntezę witaminy D w skórze. Dotyczy to szczególnie dzieci, które coraz więcej czasu spędzają w domu np. przy komputerach. Dodatkowo powszechne stosowanie kremów z filtrem UV (wszechobecne już w prawie każdym kremie do twarzy na dzień) powodują że na nawet będąc na słońcu, nie dochodzi do wytwarzania witaminy D w skórze. Nie sprzyjają nam również panujące w Polsce warunki klimatyczne i wyjątkowo niekorzystny kąt padania promieni słonecznych (warunki odpowiednie do syntezy witaminy D w skórze  występują w naszym kraju jednie przez połowę roku– od kwietnia do końca września). Trzecim czynnikiem wpływającym na niski poziom witaminy D jest dieta. Jemy stanowczo zbyt mało zawierających duże ilości witaminy D ryb morskich, których nie sposób zastąpić innymi popularnymi w naszym kraju produktami. Poziom spożycia witaminy d w diecie jest stanowczo niewystarczający, zbilansowana i zróżnicowana dieta oraz ruch na świeżym powietrzu powinny być podstawami naszego funkcjonowania. Niestety nie dostarczając organizmowi dziennej ilości witaminy d spożywanej z posiłkami, chcąc utrzymać prawidłowy poziom witaminy d3, zmuszeni jesteśmy do jej suplementacji.

Żeby zapewnić sobie odpowiednią dawkę witaminy D – tłumaczy dr Płudowski – wytyczne dotyczące diety mówią, że zjeść dziennie kilkaset gram wątróbki, wypić kilka litrów mleka lub zjeść kilkadziesiąt jajek. To nierealne i niezdrowe.

Na niezwykle długiej liście skutków niedoboru witaminy D znajduje się m. in. spadek odporności, zwiększona zapadalność na infekcje, osteoporoza, depresja, cukrzyca, nadciśnienie, zaburzenia płodności kobiet i mężczyzn, a także rak piersi i jelita grubego.

Przeliczanie dawek witaminy D3 jest ważne dla utrzymania właściwego poziomu tej substancji we krwi. Zależnie od wieku, płci, wagi ciała i stopnia niedoboru witaminy, inaczej należy stosować dawkowanie. Dla osób dorosłych zwykle zaleca się spożywanie około 1000-2000 jednostek dziennie. W przypadku braku ekspozycji na słońce i niskiego poziomu witaminy w organizmie może być to nawet kilka tysięcy jednostek dziennie. Dzieciom do 1 roku życia zaleca się podawanie 400 jednostek dziennie, a od 1 do 18 roku życia 600 – 1000 jednostek dziennie w zależności od wieku i masy ciała dziecka. Kobiety w ciąży i karmiące piersią powinny spożywać co najmniej 600-800 jednostek dziennie, a w przypadku bardzo niskiego poziomu witaminy w organizmie lekarz może zalecić podawanie dodatkowych dawek. Istnieją także określone maksymalne dawki witaminy D3, które nie powinny być przekraczane. Dorośli nie powinni spożywać więcej niż 4000 jednostek na dobę, a dzieci więcej niż 1000 jednostek od 1 do 6 roku życia i 2000 jednostek powyżej 6 roku życia. Przyjmuje się, że nasilenie niedoborów witaminy D3 można ocenić na podstawie stężenia 25(OH)D w surowicy poniżej 30 ng/ml. W przypadku niskiego stężenia lekarz może zalecić zwiększenie dawek witaminy. Warto jednak pamiętać, że dawki te powinny być podawane pod kontrolą lekarską, ponieważ przyjmowanie zbyt wysokich dawek może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak hiperkalcemia czy kamica nerkowa. Przy przeliczaniu dawek witaminy D3 warto także zwrócić uwagę na sposób podawania - więcej substancji będzie się wchłaniać, jeśli spożyje się ją w codziennej diecie, niż w postaci suplementów.